Bu hafta ülkemizde Ağız ve Diş Sağlığı, çeşitli etkinliklerle kutlandı. Kadıköy Anneleri olarak biz de haftanın kapanışını şu anda aramızdaki pek çok annenin de merak ettiği süt dişleri bakımıyla ilgili bilgileri derleyerek yapalım dedik. Umarız yazımızdaki bilgiler miniklerimizin ağız ve diş sağlığı konusunda sizlere yardımcı olur. Tabi ki siz siz olun yine de bebeğinizin doktorunun salık verdikleri dışına çıkmamaya özen gösterin!
Çocuklarda süt dişleri aşağı yukarı 6-8 aylıkken çıkmaya başlıyor(Bizimkinin ilk dişi 7,5 ayda çıktı). 2,5-3 yaşında çocuklarda 20 adet süt dişi var. Süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle kolay ve hızlı çürümeye yatkınlardır. Süt dişleri 6–7 yaşında değişmeye başlar. 6-13 yaş arası karışık dişlenme dönemidir. Bundan sonra süt dişleri yerini kalıcı dişlere bırakır. 6 yaş civarında süt dişlerinin en arkasından alt-üst çenede, sağ-sol dalmak üzere dört adet 1. büyük azı dişleri (6 yaş dişleri) çıkar. Çok erken yaşta çıktıkları için süt dişleri ile karıştırılabilir. Hâlbuki bunlar, ömür boyu ağızda kalan ve çiğnemenin merkezi olan ilk kalıcı dişlerdir.
Küçük yaramazın süt dişleri, sizi ve arkadaşlarını ısırıp sinirlerinizi zıplatmaktan başka işlevlere de sahip(Özellikle üst dişler çıktıktan sonra emzirmek işkence haline gelebiliyor). Çiğneme sizlerin de ilk aklınıza gelen işlev. Bunun dışında yavrunuzun güzel görünmesini sağlayarak öz güveninin korunmasına katkıda bulunur(Bilirsiniz bu küçük canavarlar birbirlerine karşı ne kadar acımasız olabilirler). Ama tüm bunların dışında o minnacık süt dişleri alttan gelecek olan kalıcı dişlerin yerlerini koruyan birer askerdirler ve çene gelişimine destek olurlar.
Bu dişlerde çürükle veya çekimle olan yer kayıpları sonucunda arkadan gelen dişler, aynı zincirleme trafik kazası yapmış arabalar gibi öne doğru kayar, birbirine girer ve alttan gelecek kalıcı dişlerin yerlerini çalarlar. Sonuç olarak çocuğunuzun ömrünün sonuna kadar taşıması gereken dişler yamuk çıkar. Bu yamukluğu gidermek için ya dişleri çekmek veya pahalı ve uzun sürecek ortodontik tedavilerle yerlerine yerleştirilmek gerekir. Dolayısıyla bu şirin minicik dişler sandığımızdan daha kıymetlilerdir ve nasıl olsa değişecekler diye ihmal edilmemeli, özenle korunmalıdırlar.
O zaman ne yapmalı ve bu şirin canavarların dişlerinin sağlıklı kalmasını sağlamalı? (Diş buğdayı da bu amaçla yapılmıyor muydu?) İşte size öneriler:
- İlk süt dişleri ortalama 6. ayda görünürler. Bu devirde tükrüğün artması çooook normaldir.
- Bebeğinizin ağzında dişler görünür görünmez tülbentle temizlemeye başlayın(Bizim doktor 2 yaşa kadar hiç elleşmeyin dedi gerçi ama…)
- 1 yaşından itibaren ufaklığın dişlerini fırçalamaya başlayın.
- 4 yaşından küçük çocuklar tek başlarına etkili diş fırçalayamazlar. Siz dişlerini temizleyin. Onlar fırçalamayı oynayarak zamanla öğrenecekler.
- Her şeyde olduğu gibi fırçalama konusunda da örnek olun diş fırçalarken sizi izlemesine olanak tanıyın.
- Küçük afacana ne kadar çok sevse de şekerli gıdaların tüketiminde sınırlama getirin.
- Şekerli gıdalardan sonra dişlerini fırçalamayı alışkanlık haline getirin.
- Koşullar uygun değilse şekerli gıdalardan sonra hiç değilse suyla ağzını çalkalatın.
- Jelibon, topitop, lokum gibi yavaş yenilen, yapışkan şekerlemelerden uzak durun. Çabucak çiğnenip biten şekerleri tercih edin.
- Şekerlemeleri yemeklerden sonra yedirin. Böylece iştahlarının kapanmasına da engel olursunuz. Bir taşla iki kuş.
- Geceleri uykusunda su dışında bir şey vermemeye çalışın. Süt vermek zorunda iseniz mutlaka peşinden su içirin.
- Biberonun içine sütten başka bir sıvı koymayın. Mümkün olduğunca sütüne şeker eklemeyin. Eğer başka türlü içmiyorsa yavaş yavaş azaltma yoluna gidin.
- Biberon ve emzik kullanımına iki yaşında son verin.
- Parmak emme, kalem ısırma, dil itme gibi kötü alışkanlıkları engellemeye çalışın. Diş doktorunuzdan bu konuda yardım isteyin.
- Hiçbir sorun olmadığını bile düşünseniz bir kontrol için 6 ayda bir diş hekimine götürün.
- Yavrunuz sürekli ağzından soluk alıp veriyorsa geceleri sesli uyuyorsa bu konuyu çocuk doktorunuz ile mutlaka görüşün. Ağızdan nefes alma hem genel sağlığıyla ilgili sorunlara işaret eder hem de çenelerde darlıklara ve dişlerin yamuk çıkmasına sebep olur.
- Süt dişlerinin en arkasından 6 yaş civarında kalıcı azı dişleri çıkacaktır. Bu dişler genelde süt dişleri ile karıştırılırlar ve bakımları ile tedavileri ihmal edilir. Lütfen yavrunuzun ağzını dikkatle inceleyin, şüphede iseniz lütfen dişhekimine danışmaya çekinmeyin.
Emzirme ve beslenme şekli
Yavrularımızın çene gelişiminin doğru ve düzgün olabilmesi için emzirilmesi ve ağzın çiğneme için kullanılması çok önemlidir. Bebeğinizi koşullarınızın elverdiği kadar uzun süre emzirin. Etrafınızdan gelen baskılara kahramanca göğüs gerin. Emin olun ki bebeğinizin hem beslenmesi hemde duygusal ve fiziksel gelişimi için sizin sütünüzden daha uygun hiçbir kaynak yoktur. Çalışmalar emzirilen bebeklerin çene gelişimi ile ilgili sorun yaşama olasılıklarının azaldığını göstermektedir. O yüzden komşu teyzenin bebeğinizin kazık kadar olduğunu söylemesine aldırmadan emzirmeye devam edin.
Bir diğer konu da gıda seçimi. Dişler çiğnemek için tasarlanışlardır. Ne kadar sert gıdalarla beslenirse çeneye gelişim için gerekli komutları o kadar iyi gönderirler. Yavrularımızı mümkün olan en erken dönemden itibaren sert gıdalarla beslemeliyiz. Elbette boğazlarına kaçma ihtimaline karşı her zaman gözümüz üstlerinde olmalı. Ancak biliniz ki sürekli püre kıvamında gıdalarla beslenen, çiğnemeden yutan çocuklar ileride az yada çok çene gelişim sorunu yaşayacaklardır.
- Bebeğinize gece son beslenmesinde şekerli gıdalar vermeyin lütfen.
- Biberonla süt içirdikten sonra ağız temizliği için su içirmenizi öneriyoruz. Bir parça peynir verebilirsiniz.
- Emziği kesinlikle şekere, bala, pekmeze batırmayın lütfen…
- Annelik iç güdüsü biliyoruz ama; beslenme sırasında bebeğinizin kaşığını ağzınıza almayın, lokmaları ağzınızdan çıkarıp bebeğe vermeyin lütfen. Aynısı size yapılsa sizin de pek hoş bakmayacağınızı sanıyoruz.
- Çocuğunuza şekerli yiyecek ve içecekleri iki öğün arasında vermeyin lütfen.
- Her beslenmeden sonra su verilerek ağız içinin temizlenmesi sağlamanızı öneriyoruz.
- Bebeklere bir yaşından sonra biberon bıraktırılması uzmanlarca öneriliyor, bardak ve kaşık kullanarak beslenmeye alıştırılabilir.
- Çocuğun doğumundan itibaren her beslenmeden sonra ağız içi ıslak gazlı bezle temizlenebilir, bu işlem süt dişleri sürdükten sonrada devam etmesi gerektiğini unutmayın lütfen.
- İki yaşından itibaren sizin kontrolünüzde günde iki defa dişlerini düzenli fırçalatın. Çocuğunuzun yaşına uygun diş fırçası ve macunu seçmeniz gerektiğini unutmayın lütfen.
- Diş macununun miktarı bezelye büyüklüğünde olması yeterli.
- Çocuğunuzun diş macununu yutmamasına dikkat edin.
- Korucu flor uygulaması için diş hekiminize başvurun.
- Süt dişlerinde çürük varsa mutlaka tedavisini yaptırın.
- 6 yaşında süt dişlerinin en arkasından sürülen, ömür boyu ağzımızda kalması gereken 6 yaş dişlerine fissür örtücü uygulatın çürük var ise mutlaka tedavi ettirin.
- Çocuğunuzu altı ayda bir diş hekimi kontrolüne götürmeyi unutmayın lütfen.
Bebeklikten itibaren ne yapmalı? Ya da ne yapmamalı?
- Biberon ile uzun süre ve tatlandırılmış sıvılar verilmesi, emziklerin bal, pekmez, reçel gibi maddelere batırılarak kullanılması, bebeğin bütün dişlerini etkileyen ve çok hızlı ilerleyen çürüklerin oluşmasına sebep olur. “Biberon çürüğü” dediğimiz bu çürük tipi ağrı ve iltihaplanmalara, süt dişlerinin erken kaybına ve beslenmenin olumsuz yönde etkilenmesine neden olabilir. Bebeklerin ağızlarında biberon varken uyutulmaları da doğru değildir.
- Bebeğin ağız temizliğine dişler çıkmadan önce başlanmalıdır. Bunun için ıslak, temiz bir tülbent veya gazlı bez kullanılabilir. İlk dişlerin çıkmasıyla birlikte bebekler için özel olarak üretilmiş diş fırçaları kullanılarak dişler fırçalanabilir.
- Diş çürüğü bulaşıcıdır. Anne, babanın veya bakıcının ağzındaki çürük yapıcı bakteriler kaşık ve emzik yoluyla bebeklere bulaşmaktadır. Bu nedenle bebek için kullanılan kaşık, emzik gibi malzemeler asla başkaları tarafından kullanılmamalıdır.
- 6. ayda çıkmaya başlayıp, 2,5 yaş civarında tamamlanan süt dişleri gelecekteki daimi diş dizisinin garantisidir. 1 yaşından itibaren diş hekimi kontrolüne başlanmalı, çürük olması durumunda zaman geçirmeden tedavi edilmelidir.
- 6 yaşında süt dişlerinin arkasından ilk daimi diş olan 1. büyük azı diş (6 yaş dişi) çıkar. Bu dişler çenenin ve yüzün gelişiminde önemli rol oynar ve çiğnemenin merkezi olarak görev alırlar. 6 yaş dişleri geride olduğundan çıkarken fark edilmez ise hızlı çürüyebilir. Bu nedenle hem fırçalamaya özel önem gösterilmeli hem de bu dişin çürüğe duyarlı girintili çiğneyici yüzeylerine fissür örtücü uygulanması için diş hekimine başvurulmalıdır.
- Çocuğun fırçalama alışkanlığı edinmesi için eline diş fırçası verilmeli, ancak motor becerileri gelişinceye kadar (örneğin kendi ayakkabı bağını bağlayabilinceye kadar) ağız diş bakımı ebeveyn desteğiyle yapılmalıdır.
- Çocukların tükettiği atıştırmalık besinlerin çoğu şeker içermekte ve diş çürüklerine neden olabilmektedir. Bu nedenle besinlerin seçimi önemlidir. “Doğru Beslenme” ve “Ağız Bakım” alışkanlıkları, çocukların ağız diş sağlıklarının yanı sıra genel sağlıklarının da korunmasını ve yetişkinlik dönemi kronik hastalık risklerinin azaltılmasını sağlayacaktır.
Tüm bebeklere ağrısız, sızısız, ağlamasız bir diş çıkarma dönemi ile çürüksüz, sağlıklı, bembeyaz ve sapsağlam süt dişleri dileriz 🙂
[author title=”Aslı Altınok Erdal” image=”https://kadikoyanneleri.com/wp-content/uploads/2016/05/ka_asli_foto.jpg”]1982 Çan/Çanakkale doğumlu Aslı(Nam-ı diğer “Muhtar Anne”), 2004 yılında Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun oldu. 2004-2006 yılları arasında Chicago, ABD’da Au Pair olarak çalışırken College of Dupage’te İşletme ve Uluslararası İlişkiler dersleri aldı. 2007 yılından bu yana çalıştığı Uluslararası Fuarcılık sektöründe 20’den fazla ülke, 40’tan fazla dünya şehrine seyahat etti. Temmuz 2012’de 3 yıllık hayat arkadaşı Koray’la evlendi. 13 Ocak 2014’te oğlu Rüzgar’ın hayatına girmesiyle birlikte ikamet ettiği Kadıköy’de, kendisi gibi hayattan zevk almayı bilen annelerin bir araya gelip deneyimlerini paylaştığı Kadıköy Anneleri’ni kurdu. Oğlu 7 aylık olduğunda tam zamanlı çalışma hayatına geri döndü. Halen fuarcılık sektöründe pazarlama işi, Kadıköy Anneleri, İFSAK bünyesindeki 4 Mevsim Büyükada, Şiirden Fotoğrafa İstanbul, Yansıyan Kadınlar belgesel fotoğrafçılık projeleri ve aile hayatı dörtgeninde hayatta kalma mücadelesi veriyor.[/author]
