Sinemanın öncüsü ve dahisi Charlie Chaplin’in bugün ölüm yıl dönümüymüş. 2014 yılı ise yarattığı “Modern Palyaço” Şarlo (Charlot) karakterinin 100. yıl dönümü. Peki dünyada bir eşi olmayan Şarlo oyuncağının artık Göztepe’deki İstanbul Oyuncak Müzesi’nde olduğunu ve Charlie Chaplin’in Nasreddin Hoca fıkrası anlattığını biliyor muydunuz?
Yeni yıl gelirken Charlie Chaplin’i hatırlamak manidar, çünkü nedense hafızamda “Nostalji” kelimesiyle birlikte yer etmiş bu isim. Küçükken özellikle yılbaşı gecelerinde misafirliğe gittiğimiz evlerin sigara dumanı basmış salonunda, orta sehpada karışık meyve ve çerez tabağı ile boşalmış kırmızı şarap kadehleri durduğu halde, anne babamızın kucağında o malum devlet kanalında verilen sessiz filmlerini izlerdik. Küçükken oynadığımız oyunlar birinin taklidini yapmak istediğimizde en çok Şarlo olmayı sever, siyah kalemle bıyık yapıp, kafamıza şapka geçirip, bir de elimize sopa alıp paytak paytak yürür, eğlenirdik. Kendi minik dünyamızda o sonunda ekranın birden tamamen kapanmayan, yavaş yavaş kararan filmlerin de kendi özel hayatı gibi hep eğlenceli olduğunu düşünürdük.
Sonradan öğrendik ki filmlerinin gösterildiği her ülkede insanların hayranlığını toplamasına rağmen, Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığını reddetmesi sebebiyle bu ülkede kendisine yönelik olarak başlatılan karalama kampanyası; kendisinden bir hayli genç olan kadınlarla yaptığı dört ayrı evlilik, bir dönem kendisine açılan babalık davası, The Immigrant filminde bir ABD memurunu tekmelediği sahne ve son olarak Altına Hücum filmindeki bazı sahnelerin komünizm propagandası olarak yorumlanması gibi olayların etkisiyle Chaplin’in ABD’ye girmesi yasaklanmış. Bunun üzerine karısı ve çocuklarıyla birlikte hayatının sonuna kadar yaşayacağı İsviçre’ye yerleşen Chaplin, ancak 1972 yılında Oscar Özel Ödülü’nü almak için yıllar sonra ABD’ye geri dönmüş. Takip eden yılda City Lights adlı filme bir kez daha Oscar ödülünü kazanmış.. 1975 yılında 86 yaşında iken İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth tarafından şövalye unvanına layık görülmüş.
Chaplin’in sağlam duruşu 1960’lardan sonra yavaş yavaş bozulmaya, onunla iletişim kurmak güçleşmeye başlamış. 1977’de tekerlekli sandalye ile hayatını devam ettirirken, aynı yılın Noel‘inde İsviçre‘de uykusundayken hayatını kaybetmiş. 1 Mart 1978’de naaşı küçük bir İsviçreli grup tarafından fidye istenmek üzere kaçırılmaya kalkışıldıysa da hırsızlar amaçlarına ulaşamadan yakalanmış. Chaplin’in naaşı 11 hafta sonra Cenevre Gölü’nde 1,8 metre suyun altından çıkartılıp tekrar mezarına defnedilmiş.
“Okuma Sevgisi Aşılayan Şarlo Bebek”
Bu yıl(2014) ayrıca doğuşunun 100. yılı kutlanan, Charlie Chaplin’in 1914’de oynadığı “Venedik’te Çocuk Otomobil Yarışları” filminde ilk kez seyircilerin karşısına çıkan Şarlo karakteri şerefine, ABD’de Schoenhut fabrikasında sadece tek bir adet olarak üretilen “Şarlo Bebeği”(Fotoğraflarda kendisi de oynarken görülüyor), sanatçı için özel olarak tasarlanmış ve kendisine armağan edilmiş. Chaplin, çok sevdiği Şarlo oyuncağını, 1920’li yıllarda geliri bir anaokulu yapımında kullanılmak amacıyla düzenlenen açık artırmada satışa çıkarmış ve o dönemde önemli bir değer olan 500 dolara, arkadaşı William Morris tarafından satın alınmış.
Emma ve William Morris’in ölümlerinden sonra varisleri, okuma sevgisi aşılaması için Şarlo bebeğin Saranac Lake kütüphanesinde sergilenmesine izin verirken, Charlie Chaplin’in oyuncağını görmek için gelen ziyaretçilerin aldığı ödünç kitaplar kütüphane için bir gelir kaynağı oluşturmuş. Anaokulu yapımından sonra kitap okuma alışkanlığına hizmet eden Şarlo bebek, 1970’li yıllarda bir hayır kurumuna verilmiş. Oyuncak için, 2013 yılı Aralık ayında Teksas’ta bir açık artırma düzenlenmiş. Şair, yazar, oyuncu ve müzeci Sunay Akın, New York’ta yaşayan yakın arkadaşı Ekmel Anda’dan, açık artırmayı takip etmesini ve bedeli ne olursa olsun, Şarlo bebeği kendi adına almasını istemiş… Böylelikle Şarlo’nun oyuncağı, doğumunun 100. yılında İstanbul’un Göztepe semtinde bulunan Oyuncak Müzesi’ne gelmiş olmuş! Filmlerinde hep barıştan, haksızlığa uğrayandan, emekten, sevgiden ve kardeşlikten yana olan Şarlo ne mutlu ki artık bizimle.
Kadıköy Anneleri’nde sıklıkla bu müzede yapılan etkinlikleri paylaşıyorum ancak henüz gitme şansı bulamadım. Özellikle bu bebeğin sergilendiğini öğrendiğimde çok heyecanlandım. 11,5 aylık oğlum Rüzgar pek anlamasa da yine de kendimi eğlemek için bir hafta sonu kaçamak yapabilirim 🙂 Bundan böyle Kadıköy, tüm dünyadan Şarlo bebeği görmeye gelen meraklıları ağırlayacak o kesin! Neden ismimizi “Kadıköy Anneleri” koyduğumuzu bir kez bana bir kez daha hatırlatmış oldu 🙂
“Nasreddin Hoca Fıkrası” Anlatan Chaplin
Chaplin, 1942 yılında halen İkinci Dünya Savaşı sürerken katıldığı bir radyo programında, Nasreddin Hoca fıkrası anlatmış. Fıkra şöyleymiş;
Hocanın kapısı çalınır. Komşusu eşeğini ödünç ister. Hocanın niyeti olmadığı için “Eşeğim burada değil” der. Komşu giderken eşek ahırdan anırır. Komşu hocaya der ki “Be adam utanmıyor musun koca sakalınla yalan söylemeye?” Nasrettin hoca şöyle cevap verir: “Yahu bana mı inanacaksın şu eşeğin anırmasına mı?” Charlie Chaplin, bu fıkrayı anlattıktan sonra savaşta Almanya’ya yakın tutum takınan Türkiye’ye şöyle seslenmiş: “Türkiye’de beni sevenlere mesajım şu: Eşeklerin anırmasına mı inanacaksınız yoksa insanların söylediklerine mi?” Nasreddin Hoca ile Şarlo tarihte ilk kez bu radyo programında bir araya gelirken, bu röportajı sayfalarında yayımlayan bir gazete de iki ay kapatılmış.
Bunlar da kendisinin diğer tarihe geçen sözleri;
“Tanrı ruhunu affetsin” diyen papaza cevabı,”Neden olmasın? Ne de olsa kendi malı.”
Albert Einstein’a… “Beni anladıkları için, seni anlamadıkları için alkışlıyorlar.”
Kapanışı ise ilk izlediğimde gerçek sanıp çok üzüldüğüm ancak sonradan şaka(eşek şakası) olduğu anlaşılan bir videoyu paylaşarak yapmak istiyorum. İngiltere’nin Oscar’ı sayılan İngiliz Sinema ve Televizyon Akademisi Ödülleri (BAFTA) ödüllerinin Los Angeles ayağında, Kazakistan’lı Borat karakteriyle ünlenen ABD’li komedyen Sacha Baron Cohen, “Charlie Chaplin Komedi Ödül”ünü almak için sahneye çıkıyor ve…
[author title=”Aslı Altınok Erdal” image=”https://kadikoyanneleri.com/wp-content/uploads/2016/05/ka_asli_foto.jpg”]1982 Çan/Çanakkale doğumlu Aslı(Nam-ı diğer “Muhtar Anne”), 2004 yılında Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden mezun oldu. 2004-2006 yılları arasında Chicago, ABD’da Au Pair olarak çalışırken College of Dupage’te İşletme ve Uluslararası İlişkiler dersleri aldı. 2007 yılından bu yana çalıştığı Uluslararası Fuarcılık sektöründe 20’den fazla ülke, 40’tan fazla dünya şehrine seyahat etti. Temmuz 2012’de 3 yıllık hayat arkadaşı Koray’la evlendi. 13 Ocak 2014’te oğlu Rüzgar’ın hayatına girmesiyle birlikte ikamet ettiği Kadıköy’de, kendisi gibi hayattan zevk almayı bilen annelerin bir araya gelip deneyimlerini paylaştığı Kadıköy Anneleri’ni kurdu. Oğlu 7 aylık olduğunda tam zamanlı çalışma hayatına geri döndü. Halen fuarcılık sektöründe pazarlama işi, Kadıköy Anneleri, İFSAK bünyesindeki 4 Mevsim Büyükada, Şiirden Fotoğrafa İstanbul, Yansıyan Kadınlar belgesel fotoğrafçılık projeleri ve aile hayatı dörtgeninde hayatta kalma mücadelesi veriyor.[/author]
